nürnberg uluslararası askerî ceza mahkemesi ne demek?

Nürnberg Uluslararası Askeri Ceza Mahkemesi veya Nürnberg mahkemeleri, Ekim 1945'te, ABD, Birleşik Krallık, Fransa ve Sovyetler Birliği'nin açtığı dava. Almanya'nın Nürnberg şehrinde yapıldığı için bu isimle anılmıştır. Nazi liderlerine karşı suçlama 4 noktada toplanıyordu: Barışa karşı suç (uluslararası sözleşme ve anlaşmaları çiğneyerek savaşı planlama, başlatma ve yürütme), insanlığa karşı suç (sürgün, imha ve soykırım), savaş suçları (savaş hukukunu çiğneme) ve ilk üç noktada listelenen suç eylemlerinin ''ortak bir plan ve komplo süreci ile gerçekleştirilmesi.'' 216 oturum süren yargılamalar 1 Ekim 1946 tarihinde sona erdi ve üçü beraat eden, 22'si için idam cezası istenen 24 sanık şu cezalara çarptırıldı: Daha hafif suçlamalarla yargılananlardan 4 kişi 10 ile 20 yıl arasında hapis cezası aldı: Karl Dönitz, Baldur von Schirach, Albert Speer ve Konstantin von Neurath. Üçü ömür boyu hapse mahkûm edildi: Rudolf Hess, Walter Funk ve Erich Raeder. On ikisi hakkında idam cezası verildi ve bunlardan Hans Frank, Wilhelm Frick, Juluis Streicher, Alfred Rosenberg, Ernst Kaltenbrunner, Joachim von Ribbentrop, Fritz Saucker, Alfred Jodl, Wilhelm Keitel ve Arthur Seyss 16 Ekim 1946 tarihinde idam edildi. Firardaki Martin Bormann'a yokluğunda idam cezası verildi. Hermann Göring ise asılmasına saatler kala zehir içerek kendi hayatına son verdi.¹²

Sanıklar işledikleri suçları, duruşma sırasında 1.200 kez adı geçen Adolf Hitler'e yüklemeye çalışmışlardır. Heinrich Himmler, Reinhard Heydrich, Adolf Eichmann ve Martin Bormann gibi hayatta olmayan ve ölmüş olan diğer kişiler de suçlanmıştır. Çoğu sanık Nazi sistemi içinde kendi önemsizliğini savunurken, Hermann Göring tam tersi bir yaklaşım benimsemiş, kendisini Hitler'in sadık bir adamı olarak sunmuş ve idam edilecek olsa da Alman halkının sonunda sadakatini takdir edeceğini ummuştur.

Mahkeme Nazilerin Sovyet savaş esirlerine işledikleri suçların savaş suçu ve insanlığa karşı suçlar kapsamında olduğuna hükmetmiştir. Kimilerince "galiplerin adaleti" olduğu ileri sürülerek eleştirilmiştir.

Nürnberg ilkeleri

Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’ndan geçen 177 (II) numaralı kararın, (a) paragrafında, Uluslararası Hukuk Komisyonu "Nürnberg Uluslararası Askeri Ceza Mahkemesi’nin tüzüğünde ve davanın yargılanma sürecinde tanınan uluslararası hukuk ilkelerini belirlemek"le görevlendirildi. Bu amaçla aşağıdaki metin komisyonun ikinci oturumunda kabul edildi³:

I. İlke: Uluslararası hukuka göre suç kabul edilen bir eylemde bulunan şahıs, bundan sorumludur ve cezalandırılması olasıdır.

II. İlke: Uluslararası hukuka göre suç kabul edilen bir eyleme karşı bir ceza öngörülmese de, bu şahsı uluslararası hukuk önünde işlediği suçun sorumluluğundan kurtarmaz.

III. İlke: Uluslararası hukuka göre suç kabul edilen bir eylemde bulunan şahıs, devlet başkanı ya da sorumlu hükûmet memuru olmaları, işbu şahısları uluslararası hukuk önünde sorumluluktan kurtarmaz.

IV. İlke: Bir şahsın üstü ya da hükûmetinin emrine uygun davranması, ahlakî irade bir şahıs için her zaman bir olanak olduğundan, uluslararası hukuk önünde sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.

V. İlke: Uluslararası hukuka göre suç işlediği iddia edilen şahıs, gerçeklere ve hukuka uygun olarak adil yargılanma hakkına sahiptir.

VI. İlke: Aşağıda sıralanan suçlar uluslararası hukuk önünde cezaî suçlar olarak belirlenmiştir:

::;(a) Barışa karşı işlenen suçlar:

(i) Saldırgan ya da uluslararası antlaşma, sözleşme ve garantileri ihlal eden bir savaşı planlama, hazırlık ya da kışkırtma,

(ii) Ortak plana işbirliği yapma ya da (i) maddede belirtilen eylemlerin başarılması karşı komplo;

::;(b) Savaş suçları:

Yasaların ya da savaş adetlerinin ihlalleri, örneğin: köle işçilere ya da herhangi bir amaçla sivil halka ya da işgal altındaki bölge halkına, savaş tutsaklarına, denizdeki insanlara, kötü davranma ya da onları, rehineleri öldürme, sınırdışı etme; kamu ya da özel mülklerin yağmalanması, kent, kasaba ve köylerin ahlaksızca yıkımı ya da askerî gereklilikle açıklamayacak biçimde tahrip edilmesi;

::;(c) İnsanlığa karşı işlenen suçlar:

Cinayet, kitle imha, köleleştirme, sürgün ve sivil halka yapılan diğer insanlık suçları ya da siyasî, etnik ya da dinî nedenlerle eziyet ya da savaş suçu ya da insanlığa karşı işlenen suçlarla ilgili idam ya da eziyet ya da eylemler sürdürülmesi.

VII. İlke: Savaş suçu ya da insanlığa ya da barışa karşı işlenen suçların eyleme geçirilmesinde suç ortaklığı, VI. İlkede belirtildiği üzere uluslararası hukuka göre bir suçtur.

Katılımcılar

Her dört ülke tarafından birer baş hakim, değişimli hakim ve savcı temin edilmiştir. Mahkemenin hakimleri:

Albay Rt Hon Sir Geoffrey Lawrence (Birleşik Krallık baş hakimi ve mahkeme başkanı)
Sir Norman Birkett (Birleşik Krallık değişimli hakimi)
Francis Biddle (ABD baş hakimi)
John Parker (ABD değişimli hakimi)
Profesör Henri Donnedieu de Vabres (Fransız baş hakim)
Robert Falco (Fransız değişimli hakim)
Tümgeneral Iona Nikitchenko (Sovyet baş hakim)
Yarbay Alexander Volchkov (Sovyet değişimli hakim)

Mahkemenin baş savcıları:

Robert H. Jackson (Amerika Birleşik Devletleri, yardımcı avukatı Telford Taylor)
Sir Hartley Shawcross (Birleşik Krallık, yardımcıları Binbaşı Sir David Maxwell-Fyfe, Sir John Wheeler-Bennett ve Anthony Marreco)
Korgeneral R. A. Rudenko (Sovyetler Birliği)
François de Menthon ve Auguste Champetier de Ribes (Fransa)

Mahkeme

Uluslararası Askeri Mahkeme, 19 Kasım 1945'te Nürnberg Adalet Sarayı'nda açıldı.⁴⁵ Birkaç kategoride üst düzey askeri görevli bulunmaktadır.

Verilen iddianame:

Barışa karşı işlenen suça veya komploya ortak olmak
Barışa karşı savaş yürütme, saldırganlık ve diğer suçları başlatmak ve planlamak
Savaş suçları
İnsanlığa karşı suçlar

Suçlanıp beraat eden (B), Suçlu bulunan(S), Yargılanmayan(-):

<table> <thead> <tr class="header"> <th>Adı </th> <th>Suçlamalar</th> <th>Cezası </th> <th>Notlar</th> </tr> </thead> <tbody> <tr class="odd"> <td> </td> <td>1 </td> <td>2 </td> <td>3 </td> </tr> <tr class="even"> <td> <div style="clear: left"> <a href="Martin_Bormann" title="wikilink">Martin Bormann</a> </div></td> <td>B</td> <td>|-</td> <td>S</td> </tr> <tr class="odd"> <td> <div style="clear: left"> <a href="Karl_Dönitz" title="wikilink">Karl Dönitz</a> </div></td> <td>B</td> <td>S</td> <td>S</td> </tr> <tr class="even"> <td> <div style="clear: left"> <a href="Hans_Frank" title="wikilink">Hans Frank</a> </div></td> <td>B</td> <td>|-</td> <td>S</td> </tr> <tr class="odd"> <td> <div style="clear: left"> <a href="Wilhelm_Frick" title="wikilink">Wilhelm Frick</a> </div></td> <td>B</td> <td>S</td> <td>S</td> </tr> <tr class="even"> <td> <div style="clear: left"> <a href="Hans_Fritzsche" title="wikilink">Hans Fritzsche</a> </div></td> <td>B</td> <td>B</td> <td>B</td> </tr> <tr class="odd"> <td> <div style="clear: left"> <a href="Walther_Funk" title="wikilink">Walther Funk</a> </div></td> <td>B</td> <td>S</td> <td>S</td> </tr> <tr class="even"> <td> <div style="clear: left"> <a href="Hermann_Göring" title="wikilink">Hermann Göring</a> </div></td> <td>S</td> <td>S</td> <td>S</td> </tr> <tr class="odd"> <td><div style="clear: left"> <a href="Rudolf_Hess" title="wikilink">Rudolf Hess</a> </div></td> <td>S</td> <td>S</td> <td>-</td> </tr> <tr class="even"> <td> <div style="clear: left"> <a href="Alfred_Jodl" title="wikilink">Alfred Jodl</a> </div></td> <td>S</td> <td>S</td> <td>S</td> </tr> <tr class="odd"> <td> <div style="clear: left"> <a href="Ernst_Kaltenbrunner" title="wikilink">Ernst Kaltenbrunner</a> </div></td> <td>B</td> <td>|-</td> <td>S</td> </tr> <tr class="even"> <td> <div style="clear: left"> <a href="Wilhelm_Keitel" title="wikilink">Wilhelm Keitel</a> </div></td> <td>S</td> <td>S</td> <td>S</td> </tr> <tr class="odd"> <td><div style="clear: left"> <a href="Gustav_Krupp_von_Bohlen_und_Halbach" title="wikilink">Gustav Krupp von Bohlen und Halbach</a> </div></td> <td>|B</td> <td>B</td> <td>B</td> </tr> <tr class="even"> <td> <div style="clear: left"> <a href="Robert_Ley" title="wikilink">Robert Ley</a></td> <td>B</td> <td>B</td> <td>B</td> </tr> <tr class="odd"> <td> <div style="clear: left"> Baron <a href="Konstantin_von_Neurath" title="wikilink">Konstantin von Neurath</a> </div></td> <td>S</td> <td>S</td> <td>S</td> </tr> <tr class="even"> <td> <div style="clear: left"> <a href="Franz_von_Papen" title="wikilink">Franz von Papen</a> </div></td> <td>B</td> <td>B</td> <td>|-</td> </tr> <tr class="odd"> <td> <div style="clear: left"> <a href="Erich_Raeder" title="wikilink">Erich Raeder</a> </div></td> <td>S</td> <td>S</td> <td>S</td> </tr> <tr class="even"> <td> <div style="clear: left"> <a href="Joachim_von_Ribbentrop" title="wikilink">Joachim von Ribbentrop</a> </div></td> <td>S</td> <td>S</td> <td>S</td> </tr> <tr class="odd"> <td> <div style="clear: left"> <a href="Alfred_Rosenberg" title="wikilink">Alfred Rosenberg</a></td> <td>S</td> <td>S</td> <td>S</td> </tr> <tr class="even"> <td> <div style="clear: left"> <a href="Fritz_Sauckel" title="wikilink">Fritz Sauckel</a> </div></td> <td>B</td> <td>B</td> <td>S</td> </tr> <tr class="odd"> <td> <div style="clear: left"> <a href="Hjalmar_Schacht" title="wikilink">Dr. Hjalmar Schacht</a> </div></td> <td>B</td> <td>B</td> <td>|-</td> </tr> <tr class="even"> <td> <div style="clear: left"> <a href="Baldur_von_Schirach" title="wikilink">Baldur von Schirach</a> </div></td> <td>B</td> <td>|-</td> <td>|-</td> </tr> <tr class="odd"> <td> <div style="clear: left"> <a href="Arthur_Seyss-Inquart" title="wikilink">Arthur Seyss-Inquart</a> </div></td> <td>B</td> <td>S</td> <td>S</td> </tr> <tr class="even"> <td> <div style="clear: left"> <a href="Albert_Speer" title="wikilink">Albert Speer</a> </div></td> <td>|B</td> <td>|B</td> <td>S</td> </tr> <tr class="odd"> <td> <div style="clear: left"> <a href="Julius_Streicher" title="wikilink">Julius Streicher</a> </div></td> <td>B</td> <td>|-</td> <td>|-</td> </tr> </tbody> </table>

İdamlar Mahkeme binasının spor salonunda gerçekleştirildi (1983 yılında yıkılmıştır). Söylentilere göre cesetlerin Dachau'ya götürülüp orada yakılması uzun sürmesine rağmen, aslında Münih'te bir krematoryumda yakıldı ve küller Isar Nehri üzerine dağıtılmıştı. Fransız hakimler, Göring, Keitel ve Jodl'un kurşuna dizilerek vurulmasını önerdi; Bu kural, Ordu mahkemeleri için standarttır, fakat Biddle ve Sovyet hakimleri, askeri subayların askeri etkenlerini ihlal ettiğini ve daha büyük onurlu sayıldığı düşünülürse, vurularak öldürülmeye değmediklerini savundular. Diğer mahkûmlar 1947'de Spandau Hapishanesine nakledildiler.

Asılarak ölüm cezasına çarptırılan 12 sanığın ikisi asılamadı: Martin Bormann, gıyaben ölüme mahkûm edildi (Mayıs 1945'te Berlin'den kaçmaya çalışırken öldü) ve idamında önceki gece intihar eden Hermann Göring infaz edilmedi. Kalan 10 sanık ölüm cezasına çarptırıldı.

Filmler

Nürnberg Mahkemesi birçok filme konu olmuştur.

Nürnberg Duruşması (Judgment at Nuremberg) (1961): Başrolünde Spancer Tracy'nin oynadığı, Stanley Kramer'in yönettiği sinema filmi. 2 Oscarlı bu film aynı zamanda Amerikan Film Enstitüsü tarafından tüm zamanların en iyi mahkeme filmi seçilmiştir. IMDB
Nürnberg (Nuremberg) (2000): Yves Simoneau'un yönettiği, başrolünde Alec Baldwin'in oynadığı tarihi drama. 3 adet Altın Küre kazanmıştır. IMDB
Nürnberg: Göring'in Son Bekleyişi (Nuremberg: Goering's Last Stand) (2006): Peter Nicholson'un yönettiği, Hannes Hellmann'ın başrolünü oynadığı film. Bu film de birçok ödül kazanmıştır. IMDB

Bibliyografya

Kaynakça

Orijinal kaynak: nürnberg uluslararası askerî ceza mahkemesi. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

https://en.wikipedia.org/wiki/Nuremberg_trials ↩
↩
Yearbook of the Intemational Law Commission, 1950, Vol. II, pp. 374-378.[1] ↩
, 78 pp. ↩
Summary of the indictment in Department of State Bulletin, October 21, 1945, p. 595 ↩